Thuốc giảm đau: cơ chế tác dụng, phân loại và liều dùng khuyến cáo

Thuốc giảm đau là một trong các loại thuốc thông dụng nhất hiện nay tại các quầy thuốc. Vậy thuốc giảm đau có cơ chế tác dụng và liều dùng như thế nào?

Thuốc giảm đau: cơ chế tác dụng, phân loại và liều dùng khuyến cáo

Cơ chế tác dụng của thuốc giảm đau là gì?

Dược sĩ tại các trường Cao đẳng Dược Hà Nội cho rằng: Thuốc giảm đau hoạt động bằng cách ảnh hưởng đến cảm giác đau và cơ chế truyền tải thông tin đau trong cơ thể. Các loại thuốc giảm đau có thể hoạt động theo một số cơ chế khác nhau:

1. Thuốc gây tê cục bộ: Một số thuốc như lidocaine, procaine hoặc novocaine hoạt động bằng cách gây tê vùng da hoặc các cấu trúc mô tại khu vực được tiêm, ngăn chặn tín hiệu đau được truyền tải đến não.
2. Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): NSAIDs như ibuprofen, aspirin, naproxen… hoạt động bằng cách ngăn chặn một loại enzym gọi là cyclooxygenase (COX), là nguồn gốc của prostaglandins, các chất hóa học gây viêm và đau. Bằng cách này, chúng giảm viêm và làm giảm cảm giác đau.
3. Opioids: Thuốc này như morphone, codeine, oxycodone… tác động lên các receptor opioid trong não và hệ thống thần kinh, giúp giảm cảm giác đau. Chúng tương tác với các tín hiệu đau ở não và giảm cảm giác đau thông qua các cơ chế nội sinh của cơ thể.
4. Thuốc chống co giật: Một số loại thuốc chống co giật như gabapentin hoặc pregabalin có thể được sử dụng để giảm đau tại các tình huống như đau dây thần kinh.
5. Thuốc gây tê toàn thân: Loại thuốc này, như morphine, hoạt động bằng cách ngăn chặn tín hiệu đau tại cảm biến và truyền tải tín hiệu đau đến não.

Các loại thuốc giảm đau hoạt động thông qua việc can thiệp vào các cơ chế sinh học khác nhau trong cơ thể để giảm cảm giác đau hoặc ngăn chặn việc truyền tải tín hiệu đau từ vị trí đau tới bộ não. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc giảm đau cần được hướng dẫn bởi chuyên gia y tế để tránh các tác dụng phụ và đảm bảo an toàn trong quá trình điều trị.

Trên thị trường có những loại và nhóm thuốc giảm đau nào?

Trên thị trường, có nhiều loại và nhóm thuốc giảm đau khác nhau, mỗi nhóm có cơ chế hoạt động và ứng dụng khác nhau. Dưới đây là một số nhóm thuốc giảm đau phổ biến:

1. Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs (NSAIDs): Đây là một nhóm thuốc bao gồm aspirin, ibuprofen, naproxen, diclofenac và nhiều loại khác. Chúng giảm viêm và đau bằng cách ngăn chặn enzyme cyclooxygenase (COX) gây ra sản xuất prostaglandins, loại chất hóa học gây viêm và đau.
2. Opioids: Gồm các loại thuốc như morphine, codeine, oxycodone, hydrocodone, và fentanyl. Chúng hoạt động bằng cách tương tác với các receptor opioid trong não và hệ thống thần kinh để giảm cảm giác đau.
3. Acetaminophen (Paracetamol): Đây là một loại thuốc giảm đau không phải là NSAIDs và không có tác động chống viêm. Nó hoạt động tại trung ương (não) để giảm cảm giác đau và nhiệt độ cơ thể.
4. Thuốc chống co giật: Một số thuốc như gabapentin và pregabalin ban đầu được phát triển để điều trị co giật nhưng cũng được sử dụng trong điều trị đau dây thần kinh.
5. Thuốc gây tê cục bộ: Bao gồm các loại thuốc như lidocaine hoặc procaine, thường được sử dụng để làm tê vùng cơ thể cụ thể trong quá trình thực hiện phẫu thuật nhỏ hoặc các thủ thuật y khoa.
6. Thuốc khác: Còn có các nhóm thuốc khác như antidepressants, anticonvulsants và muscle relaxants, được sử dụng trong một số trường hợp cụ thể để giảm đau.

Mỗi nhóm thuốc giảm đau có cơ chế tác động và tác dụng phụ đặc biệt. Sự lựa chọn và sử dụng thuốc cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc nhà điều dưỡng để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh tác dụng phụ không mong muốn.

Thuốc giảm đau có gây ra tác dụng phụ gì không?

Giảng viên Cao đẳng Dược TP.HCM – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur chia sẻ: Các loại thuốc giảm đau có thể gây ra một số tác dụng phụ khác nhau tùy thuộc vào loại thuốc cũng như cơ địa của người dùng. Dưới đây là một số tác dụng phụ thông thường của các nhóm thuốc giảm đau:

1. NSAIDs (Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs):
   • Tiêu hóa: Gây đau dạ dày, viêm dạ dày, loét dạ dày.
   • Hệ thống tuần hoàn: Tăng nguy cơ huyết áp, tăng nguy cơ đột quỵ hoặc tổn thương mạch máu.
   • Thận: Gây tổn thương thận, giảm chức năng thận.
   • Tác động lên hệ thống máu: Có thể gây ra các vấn đề về đông máu, như làm chậm quá trình đông máu.
2. Opioids:
   • Gây táo bón: Một tác dụng phụ phổ biến, do các opioids làm giảm chuyển động ruột.
   • Gây buồn ngủ, gây buồn bản thân và phụ thuộc.
   • Hệ thống hô hấp: Có thể làm giảm tần suất hô hấp, đặc biệt ở liều cao.
3. Paracetamol (Acetaminophen):
   • Trong liều lượng cao, có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng.
   • Có thể gây ra các vấn đề với hệ thống tuần hoàn nếu sử dụng ở liều lượng cao.
4. Thuốc gây tê cục bộ:
   • Tác dụng phụ ít phổ biến hơn, nhưng có thể gây phản ứng dị ứng, tê vùng cơ thể quá lâu, hoặc vấn đề với hệ thống thần kinh.

Mỗi loại thuốc có thể có tác dụng phụ khác nhau. Việc sử dụng các loại thuốc giảm đau cần phải được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ hoặc nhà điều dưỡng, và người sử dụng cần theo dõi và thông báo bất kỳ tác dụng phụ nào xuất hiện. Nếu có bất kỳ dấu hiệu lo lắng hoặc tác dụng phụ nghiêm trọng nào, người sử dụng cần tham khảo ý kiến y tế ngay lập tức.

Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur là địa chỉ đào tạo Cao đẳng Y Dược chất lượng cao

Liều dung khuyến cáo của thuốc giảm đau với từng loại thuốc như thế nào?

Liều dùng khuyến cáo được chia sẻ tại mục tin tức y dược chỉ mang tính tham khảo. Thông thường liều dùng của thuốc giảm đau thường phụ thuộc vào loại thuốc cũng như từng loại bệnh tình cụ thể của người dùng. Dưới đây là một hướng dẫn tổng quát về liều dung khuyến cáo cho một số loại thuốc giảm đau thông dụng:

1. NSAIDs (Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs):
   • Aspirin: Thường dùng trong liều 325mg đến 650mg mỗi 4-6 giờ tùy thuộc vào mục tiêu điều trị.
   • Ibuprofen: Liều thông thường là 200mg đến 400mg mỗi 4-6 giờ, không nên vượt quá 1200mg/ngày.
   • Naproxen: Liều thông thường là 220mg đến 440mg hai lần một ngày hoặc 500mg một lần mỗi 12 giờ.
2. Opioids:
   • Morphone: Liều bắt đầu thường là 15-30mg mỗi 4 giờ.
   • Oxycodone: Liều thông thường là 5-15mg mỗi 4-6 giờ tùy theo nhu cầu và độ nhạy cảm cá nhân.
3. Paracetamol (Acetaminophen):
   • Liều thông thường là 325mg đến 650mg mỗi 4-6 giờ, không nên vượt quá 4000mg/ngày.
4. Thuốc gây tê cục bộ:
   • Liều dung cụ thể phụ thuộc vào loại thuốc và mục đích điều trị cụ thể. Thông thường, liều dung được quy định rõ ràng trong thông số kỹ thuật của thuốc.

Nhưng lưu ý rằng, thông tin trên chỉ là hướng dẫn tổng quát và cần phải được xác nhận bởi bác sĩ hoặc nhà điều dưỡng trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc giảm đau nào. Việc xác định liều lượng chính xác phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm tình trạng sức khỏe cụ thể, mức độ đau, và sự đáp ứng cá nhân. Sử dụng liều thuốc không đúng có thể gây ra tác dụng phụ hoặc không đạt hiệu quả mong muốn.

Thông tin chỉ mang tính chất tham khảo!

Nguồn: yhanoi.edu.vn