Cao đẳng Y Hà Nội Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur
Đỡ đẻ thường ngôi chỏm kiểu chẩm vệ là thủ thuật tác động vào thì sổ thai để giúp cuộc đẻ được an toàn theo đường âm đạo, không cần can thiệp. Nữ hộ sinh cần lưu ý gì khi thực hiện đỡ đẻ thường ngôi chỏm?
- Quy trình lập kế hoạch chăm sóc người bệnh viêm phổi
- Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân bệnh bạch hầu
- Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân Covid-19 có thở máy, không sốc
Đỡ đẻ thường ngôi chỏm
Nữ Hộ sinh cần chuẩn bị gì?
Giảng viên Cao đẳng Hộ Sinh – Trường Cao đẳng Y dược Pasteur chia sẻ: Điều dưỡng viên hộ sinh cần chuẩn bị Dụng cụ, Người mẹ và tư thế tốt nhất giúp cuộc vượt cạn thành công và đúng kỹ thuật được đào tạo trong chương trình đào tạo Cao đẳng Hộ Sinh tại Trường Cao đẳng Y dược Pasteur.
Dụng cụ
- Bộ dụng cụ đỡ đẻ: 2 kìm Kocher, 1 kéo cắt cuống rốn;
- Bộ dụng cụ cắt, khâu tầng sinh môn;
- Khăn, bông, băng, gạc hấp, chỉ khâu, kim khâu;
- Dụng cụ để hút nhớt và hồi sức sơ sinh (máy hút, ống nhựa);
- Thông tiểu.
Người mẹ (sản phụ)
- Được động viên, chỉ dẫn cách thở, cách rặn đẻ và thư giãn ngoài cơn rặn;
- Nếu có cầu bàng quang mà không tự đái được thì tiến hành thông tiểu;
- Rửa vùng sinh dục ngoài bằng nước chín;
- Sát khuẩn rộng vùng sinh dục ngoài, trải khăn vô khuẩn.
Tư thế người mẹ
- Nằm ngửa trên bàn đẻ, nâng giường đẻ lên để có tư thế nửa nằm nửa ngồi, đầu cao, hai tay nắm vào hai thành bàn đẻ, hai đùi giang rộng, mông sát mép bàn, hai cẳng chân gác trên hai cọc chống giữ chân.
Các bước tiến hành đỡ đẻ thường ngôi chỏm
Nguyên tắc đỡ đẻ ngôi chỏm
Người đỡ đẻ phải tôn trọng nguyên tắc vô khuẩn trong khi đỡ đẻ, phải kiên nhẫn chờ đợi, chỉ dẫn người mẹ rặn khi Cổ tử cung mở hết và có cơn co tử cung, không được nong Cổ tử cung và âm đạo, không được đẩy bụng người mẹ.
Ở thì lọt, xuống và xoay không can thiệp, chỉ theo dõi cơn co tử cung, tim thai, độ xóa mở Ctử cung, độ lọt, khi Cổ tử cung mở hết đầu lọt thấp mới cho người mẹ rặn.
Giảng viên Liên thông Cao đẳng Hộ Sinh – Trường Cao đẳng Y dược Pasteur nhấn mạnh: “Thời gian rặn tối đa ở người con so là 60 phút, ở người con dạ là 30 phút. Nếu quá thời gian này cần can thiệp để lấy thai ra bằng Forceps hoặc bằng giác hút.” Vì vậy, nữ hộ sinh cần lưu tâm đến thời gian rặn của người mẹ
Trong thời gian người mẹ rặn đẻ vẫn phải theo dõi tim thai thường xuyên, sau mỗi cơn rặn.
Kỹ thuật đỡ đẻ ngôi chỏm kiểu chẩm vệ
Thời điểm đỡ đẻ
- Cổ tử cung mở hết;
- Ối đã vỡ (chưa vỡ thì bấm ối);
- Ngôi thai đã lọt và thập thò ở âm môn làm tầng sinh môn căng giãn, hậu môn loe rộng;
- Chỉ dẫn cho người mẹ chỉ rặn khi có cảm giác mót rặn cùng với sự xuất hiện của cơn co tử cung.
- Những lưu ý khi tiến hành đỡ đẻ:
- Thao tác nhẹ nhàng, đỡ thai, không kéo thai;
- Giúp cho thai sổ từ từ;
- Kiên nhẫn động viên người mẹ, không thúc ép, giục giã, sốt ruột.
Đỡ đẻ thường ngôi chỏm như thế nào?
Kỹ thuật đỡ đẻ
Đỡ đầu
- Giúp đầu cúi tốt: ấn nhẹ nhàng vào vùng chẩm trong mỗi cơn co tử cung;
- Nếu có chỉ định thì cắt tầng sinh môn ở vị trí 5 giờ hoặc 7 giờ, vào lúc tầng sinh môn giãn căng;
- Khi hạ chẩm tì dưới khớp vệ: người mẹ ngừng rặn, một tay giữ tầng sinh môn, một tay đẩy vào vùng trán ngược lên trên, giúp đầu ngửa dần, mắt, mũi, miệng, cằm sẽ lần lượt sổ ra ngoài;
- Khi đầu sổ ra ngoài hút dịch hoặc dùng gạc lau miệng thai nhi.
Đỡ vai
- Nhin xem đầu thai có xu hướng quay về bên nào thì giúp cho chẩm quay về bên đó kiểm tra dây rốn nếu quấn cổ: gỡ hoặc cắt
- Hai bàn tay ôm đầu thai nhi ở hai bên tai và đỉnh thái dương, kéo thai xuống theo trục rốn – cụt để vai trước sổ trước. Khi bờ dưới cơ Delta tì dưới khớp vệ thì một tay giữ đầu tay kia giữ tầng sinh môn, nhấc thai lên phía trên và cho sổ vai sau. Ở thì này dễ rách tầng sinh môn, vì vậy phải giữ tầng sinh môn tốt và cho vai sổ từ từ.
Đỡ thân, mông và chi
- Khi đã sổ xong hai vai, bỏ tay giữ tầng sinh môn để thân thai nhi sổ và khi thân ra ngoài thì bắt lấy hai bàn chân, tiêm bắp 10 đơn vị oxytocin khi chắc chắn không còn thai nào trong tử cung
- Giữ thai ở tư thế ngang, đầu hơi thấp rồi tiến hành cặp cắt rốn. Nếu người đỡ chính còn bế giữ thai thì động tác cặp cắt rốn do người đỡ phụ thực hiện.
- Chuyển thai ra bàn hồi sức, giao cho người phụ chăm sóc, làm rốn, đánh giá chỉ số Apgar phút thứ 1 và thứ 5.
Kỹ thuật đỡ đẻ kiểu chẩm cùng
Cách theo dõi đỡ đẻ cơ bản giống như đỡ đẻ ngôi chẩm vệ chỉ khác một số điểm, giảng viên Cao đẳng Y –Trường Cao đẳng Y dược Pasteur chia sẻ các điểm lưu ý như sau:
- Khi đỡ đầu vì ngôi chỏm sổ kiểu chẩm cùng mặt thai ngửa lên phía xương mu người mẹ nên phải giúp đầu cúi bằng cách dùng đầu ngón tay ấn vào đầu thai từ dưới lên;
- Khi hạ chẩm của thai ra đến mép sau âm hộ thì cho đầu thai ngửa dần ra sau để lộ các phần trán, mắt, mũi, cằm;
- Khi đầu đã sổ hoàn toàn chờ cho đầu tự quay về phía nào sẽ giúp thai quay hẳn sang bên đó (trái hoặc phải ngang);
- Tiếp tục đỡ vai và các phần khác của thai như với đỡ ngôi chỏm kiểu chẩm vệ.
Theo dõi và xử trí tai biến đỡ đẻ ngôi chỏm
Mô phỏng các tư thế để ngôi chỏm
Theo dõi
- Sau mỗi cơn rặn, người đỡ phụ lại nghe nhịp tim thai, báo lại cho người đỡ chính, nhằm phát hiện suy thai để có thái độ xử lý thích hợp.
- Luôn nhin bụng người mẹ phát hiện kịp thời dấu hiệu dọa vỡ tử cung.
- Hạ bàn đẻ nằm ngang khi thai đã sổ ra ngoài.
- Sau khi đỡ đẻ, người đỡ chính phải nhin người mẹ để kịp thời phát hiện chảy máu, vết rách và đánh giá mức co hồi tử cung để chuẩn bị xử trí tích cực giai đoạn 3 của chuyển dạ.
- Ghi lại tình hình diễn biến cuộc đẻ vào hồ sơ.
Cách xử trí một số tai biến sau đẻ
- Ngay sau khi sổ thai, rau bong dở dang gây băng huyết cần bóc rau nhân tạo và kiểm soát tử cung ngay.
- Nếu rách âm hộ, âm đạo, tầng sinh môn (hoặc cắt chủ động): khâu lại sau khi đã sổ rau và kiểm tra bánh rau.
- Nếu bị băng huyết do đờ tử cung phải tập trung cấp cứu bằng các biện pháp làm ngừng chảy máu và bồi phụ lượng máu đã mất.
- Nếu trẻ bị ngạt: phải hồi sức sơ sinh tích cực.
Thông tin mang tính chất tham khảo y khoa, không áp dụng lâm sàng khi chưa được sự đồng ý của giảng viên Cao đẳng Y dược và bác sĩ, cử nhân hộ sinh.
Tài liệu tham khảo: Sách “Thực hành lâm sàng sản phụ khoa” – NXBYH
Cao đẳng Y Hà Nội – Trường Cao đẳng Y dược Pasteur tổng hợp chia sẻ
